Mahmet Hanifi GÜLEL
Son dönemde artan beyaz et fiyatları nedeniyle Ticaret Bakanlığı’nı harekete geçirdi. Bakanlık, kanatlı et ihracatına kısıtlama getirerek, 1 Mayıs 2024 tarihinden 31 Aralık 2024 tarihine kadar, aylık bazda azami 10 bin ton, toplamda ise bu yıl sonuna kadar 80 bin ton olacak şekilde sınırlandırıldı.
Öte yandan, tavukçuluk sektöründe fahiş fiyat uygulayan 8 firmaya da para cezası uygulandı. Kısıtlamayı değerlendiren sektör temsilcileri, kırmızı et ücretini karşılayamayanların beyaz ete yöneldiğini bunun da son zamanlardaki fiyat artışına etkisi olduğunu belirtiyorlar. Temsilciler, üretimi kısmadıklarını ve üretimde çalıştıracak işgücü yetersizliğinden dolayı kapasite artışlarının yapılmadığını bildiriyorlar.
Kırmızı et alımının düştüğünü ve ihtiyaç duyulan protein ihtiyacını tavuktan sağlamaya çalıştığını belirten temsilciler, kırmızı et fiyatlarıyla karşılaştırıldığında tavuk fiyatlarının uygun kaldığını ve talebin arttığını vurguluyorlar. Diğer yandan, bazı firmaların sektörden çekilmesinden dolayı arz talep dengesinin bozulduğunu belirten temsilciler, ayrıca personel yetersizliğinden dolayı firmaların kapasite artıramadığını ve ikinci vardiyayı kuramadıklarını aktardılar.
Ticaret Bakanlığı’ndan yapılan yazılı açıklamada, 2024 yılının ilk aylarıyla birlikte tavuk eti fiyatlarındaki artış hızının enflasyonun, yem ve enerji gibi maliyet kalemleri ile döviz kurundaki aylık fiyat değişimlerinin çok ötesine geçtiğine dikkat çekildi. Ticaret Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada kısaca şöyle: “Bilindiği gibi, kümes hayvancılığı ve beyaz et sektöründe dünyanın en önemli üretici ve ihracatçı ülkeleri arasında yer alan ülkemiz, uzun yıllardır iç talep ile yurt dışı talebi bir arada karşılayabilecek kabiliyeti muhafaza etmiştir.
Son yıllarda yaşanan bölgesel ve küresel riskler, küresel gıda fiyat endeksi üzerinde yukarı yönlü bir eğilim oluşturmuş ve özellikle temel tarım ürünlerinde ülkelerin iç piyasa arzını koruma faaliyetlerini ortaya çıkarmıştır. Buna bağlı olarak, muhtelif ürünler ile birlikte ülkemizde de tüketim açısından en önemli hayvansal protein aracı olan kümes hayvancılığı ürünleri de 2023 yılının Mayıs ayı içerisinde İhracı Kayda Bağlı Mallar Listesine alınmıştı” hatırlatması yapıldı.
Tüketim alışkanlıklarındaki ve iç talepte yaşanan değişimlerin, spekülatif fiyat yükselişlerini beraberinde getirdiği öne sürülen açıklamada, “Yapılan analizler sonucu iç piyasada tüketici refahının korunabilmesi için arz yönlü sıkıntılara mahal verilmemesini teminen, söz konusu ürün ihracatına yönelik bir takım düzenlemeler yapılması gerekliliğini ispat etmiştir” denildi.
‘’Türkiye’yi güvenilir ihracatçı olmaktan çıkaracak’’
İstanbul Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Müjdat Sezer, tavuk fiyatlarında yıllık artışın yüzde 74,4 olduğunu belirterek, ihracatın yasaklanmasıyla Türkiye’nin güvenilir ihracatçı olmaktan çıkacağını söyledi.
Türkiye’nin boşluğunu Brezilya gibi ülkeler tarafından doldurulacağını ifade eden Sezer, üretimi kısmadıklarını, ihtiyacın üzerinde üretim yaptıklarını ve yeteri kadar arzın olduğunu belirtti. 2023’ün ilk 2 ayında 367 bin 460 ton beyaz et üretildiğini kaydeden Sezer, 2024’ün ilk 2 ayında 404 bin 744 ton üretildiğini aktardı. Sezer, Türkiye’de tüketilmeyen birçok ürünün yurt dışına gittiğini, ihracatın durdurulmasının bu açıdan da doğru olmayacağının altını çizdi.
Fiyatlar piyasada oluşuyor çözüm üretim artışında
Türkiye’de ürettikleri ürünlerin fiyatlarının serbest piyasada oluştuğunu, ihracata kısıtlama getirerek fiyatların aşağı çekileceği yönündeki yaklaşımların gerçeklikten uzak olduğunu kaydeden Ege Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Bedri Girit, beyaz et üreticilerinin fiyat artışının 2023 yılında yüzde 50,2 seviyesinde olduğunu, bu rakamın TÜİK’in açıkladığı yüzde 65 enflasyonun yüzde 15 altında kaldığına dikkati çekti.
Tüketicilerin daha pahalıya beyaz et tükettiyse bunun sorumlusunun beyaz et üreticilerin olmadığını dile getiren Girit, İç piyasada gıda ürünlerinde fiyatların enflasyonun altında kalmasının yolunun üretimden geçtiğine işaret etti. Girit, “ 2023 yılında Türkiye’nin kanatlı sektörün ihracatı kuş gribi ve Brezilyalı iki firmanın rekabeti nedeniyle ihracatta yüzde 24’lük kan kaybı yaşadı ve ihracatta 1 milyar 185 milyon dolardan 917 milyon dolara gerilediğini söyledi.
